Systematyczne naruszanie praw w wymiarze sprawiedliwości wobec nieletnich skazanych na podstawie art. 328 Kodeksu Karnego Republiki Białorusi
Chcielibyśmy zgłosić Państwu nasze monitorowanie o systematycznym naruszaniu praw dzieci w wymiarze sprawiedliwości wobec nieletnich w stosunku do 29 osób (w chwili aresztowania byli nieletnie) skazanych na długie okresy więzienia (8–12 lat) na podstawie art. 328 Kodeksu Karnego, w szczególności po wejściu w życie (1 stycznia 2015 r.) Dekretu prezydenckiego Nr. 6 „O środkach pilnych przeciwdziałań zwalczania handlu narkotykami” (28.12.2014).
Po przestudiowaniu materiałów dostarczonych przez przedstawicieli prawnych chcielibyśmy podzielić się z Państwem przerażającymi danymi, które wymagają międzynarodowej uwagi:
W wyniku nieproporcjonalnie surowej interpretacji art. 328 KK, od 2015 roku, co najmniej 29 nieletnich osób zostało skazanych na łączną karę 270,6 lat pozbawienia wolności, w tym 23 nieletnich skazanych na łączną liczbę 219,6 lat za handel (ogółem 43,85 gramów różnych rodzajów narkotyków). Cztery osoby otrzymało łączne 38,8 lat, mimo iż w chwili aresztowania nie znaleziono u nich żadnych narkotyków.
W 62% przypadków rodzice nieletnich nie zostali poinformowani przez śledczych o zatrzymaniu ich nieletnich dzieci w odpowiednim czasie, co sugeruje, że przesłuchanie zatrzymanych nieletnich osób odbyło się bez udziału ich przedstawicieli prawnych.
23 osoby później zgłosili torturowanie lub poddanie się okrutnemu traktowaniu przez policję podczas przesłuchania. W co najmniej 3 przypadkach policjanci rzekomo stosowali tortury i przemoc w celu popchnięcia dzieci do sprzedaży narkotyków w celu, tj. zachęcali lub zmuszali do popełnienia przestępstwa, za które nieletni zostali później skazani. Chociaż art. 172 Kodeksu Karnego potępia „angażowanie nieletnich w popełnienie przestępstwa ”, wszczęto tylko jedno postępowanie przeciwko dorosłym. Nie wszczęto żadnego postępowania przeciwko tym którzy byli depozytariuszami władzy państwowej, a byli odpowiedzialni za wciągniecie tych dzieci do popełnienia przestępstwa poprzez dostarczanie im narkotyków na sprzedaż. Tylko w jednym z 29 przypadków śledztwo podjęło próbę ustalenia tożsamości i winy osób dorosłych, które skłoniły część nastolatków do popełnienia nielegalnej działalności; nie wniesiono żadnych spraw karnych przeciwko tym dorosłym, którzy oczywiście odgrywali kluczową rolę w organizacji przestępczej handlu narkotykami; Sąd nie wziął również pod uwagę wpływu tych niezidentyfikowanych osób dorosłych na dzieci jako okoliczności łagodzące przy ocenie ich odpowiedzialności karnej.
Zasada zwiększonej ochrony prawnej nieletnich w postępowaniu karnym była naruszana na każdym etapie postępowania sądowego.
Wszystkie 29 nieletnich, z wyjątkiem dwóch, zostali natychmiast tymczasowo aresztowani. To jest niezgodne z zasadą 13 Regulaminu Pekińskiego, który przewiduje, że tymczasowe aresztowanie powinno być stosowane tylko w ostateczności; w rzeczywistości art. 123 białoruskiego kodeksu postępowania karnego przewiduje środki alternatywne wobec aresztu śledczego, ale przepis ten był systematycznie ignorowany w omawianych sprawach. Dwóch nieletnich, którzy nie zostali natychmiast tymczasowo aresztowani, byli faktycznie wykorzystywani przez policję jako „prowokatorzy” w celu uwięzienia innych handlarzy narkotyków. Ta przymusowa współpraca nie zapewniła im lepszego traktowania, ponieważ również zostali ostatecznie zatrzymani przed procesem.
Z powodu braku specjalnego aresztu tymczasowego dla nieletnich na Białorusi, 29 nastolatków do czasu skazania będą przebywać w areszcie tymczasowym wspólnie z osobami dorosłymi. Chociaż niektórzy z nich skończyli 18 lat przed procesem, wszyscy spędzili pewną ilość czasu w areszcie razem z osobami dorosłymi, w tym z mordercami.
W około 70% przypadków podczas tymczasowego aresztowania nie udzielono żadnej pomocy medycznej ani innej, chociaż 10 z 29 dzieci cierpi na choroby przewlekłe. Ta sytuacja braku dostępu do opieki medycznej wydaje się standardowa przed i po badaniu. Tylko 2 z 29 nieletnich zostało poddanych badaniu społecznemu po aresztowaniu. Żadnej nie zaoferowano możliwości skonsultowania się z psychologiem. Co najmniej jeden nieletni próbował popełnić samobójstwo w areszcie.
Inne zarzuty, w odniesieniu do których gromadzone są dodatkowe informacje:
– Dostęp do edukacji: 75% skazanych nieletnich zgłosiło problemy z dostępem do podstawowego wykształcenia średniego, a prawie 45% z nich po prostu nie otrzymało podstawowej edukacji, ponieważ zostały wysłane do ośrodka detencyjnego.
– Zorganizowane przez państwo niewolnictwo dzieci. Wszyscy uwięzieni nieletni muszą pracować, ale warunki pracy nie uwzględniają ich młodego wieku, kondycji fizycznej lub faktu, że w przypadku nieletnich kara kryminalna powinna służyć ułatwieniu im powrotu do społeczeństwa po zwolnieniu. Ich wynagrodzenie jest bardzo niskie (od zera do 2,5 euro miesięcznie), co oznacza, że rodziny muszą zapewnić im żywność, odzież i podstawowe produkty higieniczne, których ich dzieci nie mogą kupić za zarobione pieniądze.
– Kontakty z rodziną. Podczas aresztu tymczasowego obowiązują takie same warunki w odniesieniu do nieletnich, jak w przypadku innych osób tymczasowo aresztowanych. Na przykład osoba nieletnia ma prawo do widzeń tylko z jednym gościem naraz i nie częściej niż inni osoby tymczasowo aresztowani. Oznacza to, że nie mogą jednocześnie mieć widzenie z rodzicami ani rodzeństwem, nawet na specjalne okazje, takie jak urodziny.
– Okrutne lub nieludzkie traktowanie. Drobne wykroczenia w pracy są często wykorzystywane jako uzasadnienie okrutnych sankcji ze strony administracji penitencjarnej, takich jak spędzanie kilku dni lub tygodni w izolatce. Unieważnienie prawa do odwiedzin rodziny jest kolejną częstą sankcją za rzekome niewłaściwe zachowanie skazanych. Takie sankcje są zwykle nakładane bez uprzedniego poinformowania rodzin w odpowiednim czasie, co oznacza, że rodzice podróżują setki kilometrów, zwykle w transporcie publicznym i niosą kilka toreb łatwo psujących się towarów, aby przekazać swoim dzieciom, ale nie mogą wejść do więzienia i muszą wrócić do domu.
– Dyskryminacja nieletnich skazanych na podstawie artykułu 328 poprzez zmuszanie ich do noszenia ubrań z zielonym paskiem. W więzieniach są one wyróżnione zielonymi paskami, aby wszyscy więźniowie wiedzieli, że zostali skazani na podstawie artykułu 328 KK. Innym więźniom (na przykład mordercom lub sprawcom seksualnym) oszczędza się takiej dyskryminacji i nie są oznakowani specjalnym kolorem. Jest to dodatkowa presja psychologiczna na tych, którzy zostali skazani na więzienie na podstawie art. 328 (wśród nich są nieletni i dorośli, którzy w chwili próby byli nieletni). Uwaga: w więzieniach podobny środek (ale kolor pasków jest czerwony) stosuje się do osób skłonnych do ucieczki lub samobójstwa. Żadne inni kategorie więźniów nie są oznaczone kolorowymi paskami.
– Dyskryminacja rodziców (w większości przypadków, w szczególności matek, tj. kobiet). Bycie krewnym poważnego przestępcy jest ciężkim krzyżem na Białorusi, szczególnie dla rodziców nieletnich skazanych za handel narkotykami. Ma to dla nich negatywne konsekwencje społeczne (ostracyzm), powodując stres psychiczny dla matek oraz problemy finansowe dla ich całych rodzin. Na przykład żadna firma ubezpieczeniowa nie zgadza się na ubezpieczenie zdrowotne skazanych dzieci. W wyniku rodzice muszą pokryć wszystkie wydatki związane ze zdrowiem poniesione przez ich dzieci w areszcie. Dotyczy to również licznych analiz krwi i moczu zleconych przez sąd lub Departament Egzekucji Wyroków, w tym także długo po fazie próbnej, w ramach kontroli medycznej przeciwko nadużywaniu środków odurzających: ponieważ ich niskie zarobki nie pozwalają więźniom płacić za te analizy same rachunki laboratoryjne są wysyłane do ich rodziców. Jednak żaden bank nie zgadza się udzielić rodzicom pożyczki, dopóki na przykład wszystkie rachunki medyczne nie zostaną zapłacone.
– Zgodnie z dekretem nr 18, jeśli w rodzinie skazanego na podstawie art. 328 KK. są inni nieletnie, osoby te są automatycznie rejestrowane jako znajdujące się w „sytuacji niebezpiecznej społecznie”. Oznacza to, że młodsze siostry i bracia skazanego nastolatka mogą zostać w każdej chwili odebrany z rodzin. Jest to również narzędzie do szantażowania i wywierania presji na matki (rodziców), jeśli nadmiernie aktywnie skarżą się i proszą o pomoc.
Informacje ogólne
Natomiast państwa często obniżają wiek odpowiedzialności karnej do 16 lub 15 lat za przestępstwa, takie jak nielegalny handel narkotykami. Wymiar sprawiedliwości przy stosowaniu umów tymczasowego aresztowania nieletnich powinien przestrzegać podstawowych zasad zawartych w Konwencji o prawach dziecka.
Na Białorusi dzieci w wieku 14 lat ponoszą odpowiedzialność karną, jeżeli popełniają takie przestępstwa, jak nielegalny handel narkotykami, a przepisy art. 328 Kodeksu Karnego mają zastosowanie do nich tak, jak do dorosłych, co oznacza, że nastolatek (tj. kto był poniżej 18 lat w momencie popełnienia przestępstwa) może zostać potencjalnie skazany na okres do 15 lat więzienia za handel narkotykami, niezależnie od ilości sprzedawanych narkotyków. W wyniku tego równego traktowania żaden z tych nieletnich nie ma możliwości ubiegania się o warunkowe przedterminowe zwolnienie.
Dekret prezydencki zakłada, że skazani na podstawie 328 KK powinni nosić na uniformie więziennym charakterystyczny (zielony) znaczek „aby życzyli sobie śmierci”, dodał Prezydent w komentarzu z 4 grudnia, 2014. (https://www.youtube.com/watch?v=rcZkmcFAtGc,https://www.interfax.by/news/belarus/1173223). Dotyczy to również 29 nieletnich, którzy byli nieletnie w momencie ich aresztowania, dlatego też oni są uważani za „złośliwych” i cierpią okrutne i nieludzkie traktowanie ze strony administracji więziennej.